#ΣΚΟΠΟΣ
Τo Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Γλώσσα των ελληνικών λειτουργικών κειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας έχει ως αντικείμενο τη γλωσσική προσέγγιση των λατρευτικών κειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Τα ελληνικά κείμενα που χρησιμοποιούνται στην Ορθόδοξο Εκκλησία είναι γραμμένα είτε στην ελληνιστική (βιβλικά κείμενα) είτε στην αττικίζουσα μορφή της ελληνικής γλώσσας (υμνολογικά κείμενα). Προϋπόθεση για την κατανόηση των κειμένων αυτών είναι η γνώση της ελληνικής γλώσσας, αρχαίας ελληνικής και ελληνιστικής, τόσο σε επίπεδο γραμματικής και συντακτικού όσο και σε επίπεδο λεξιλογίου. Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στη γλωσσική ανάλυση και επεξεργασία των κειμένων αυτών, ενώ παράλληλα θίγονται και ζητήματα θεωρητικής φύσεως, όπως μεταφραστικά, λειτουργικά και ποιμαντικά.
Πρόκειται για ένα Πρόγραμμα αυτόνομο και ολοκληρωμένο, που επιδιώκει να προσφέρει στους συμμετέχοντες γνώσεις που αφορούν στο σύνολο σχεδόν των βασικών γραμματικών και συντακτικών φαινομένων. Ο χαρακτήρας του προγράμματος είναι κειμενοκεντρικός, με κείμενα αυθεντικά, αποκλειστικά από το χώρο της λατρείας.
Επιμέρους στόχοι του Προγράμματος είναι:
- η καλλιέργεια της ικανότητας αποδοτικής γλωσσικής προσέγγισης των λειτουργικών κειμένων
- η ανάπτυξη αντικειμενικά κριτικής στάσης έναντι υπαρχουσών μεταφράσεων, οι οποίες κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και είναι εύκολα προσβάσιμες
- η συμβολή στην αντιμετώπιση της υπάρχουσας δυσκολίας κατανόησής τους
- η απόκτηση αντίληψης σχετικά με τη διαχρονία της ελληνικής γλώσσας, μέσω της εξοικείωσης των εκπαιδευομένων με τη γλώσσα των κειμένων.
Απώτερος σκοπός του προγράμματος είναι:
- οι αποκτηθείσες από το πρόγραμμα γνώσεις να αποτελέσουν έναν οδηγό για τους εκπαιδευόμενους, ώστε να είναι σε θέση να κατανοούν όλα τα βασικά μορφολογικά και συντακτικά φαινόμενα στο εκάστοτε κειμενικό περιβάλλον και να προσεγγίζουν γλωσσικά τα πρωτότυπα λειτουργικά κείμενα
- η διατήρηση του γλωσσικού πλούτου που εμπεριέχει η εκκλησιαστική γλώσσα
- η ευρύτερη αξιοποίηση των λειτουργικών κειμένων στο ποιμαντικό και κηρυκτικό έργο της Εκκλησίας.
Ωστόσο, επισημαίνεται ότι τελικός στόχος του προγράμματος δεν είναι η μετάφραση συγκεκριμένων κειμένων, αλλά η απόκτηση των μέσων με τη βοήθεια των οποίων ο εκπαιδευόμενος θα είναι σε θέση να προσεγγίζει γλωσσικά και να κατανοεί ένα οποιοδήποτε λειτουργικό κείμενο. Η διδασκαλία της γραμματικής και του συντακτικού στα πλαίσια του συγκεκριμένου Προγράμματος δεν είναι αυτοσκοπός. Δίνεται έμφαση στην εφαρμογή και την αναγνώριση των φαινομένων σε συγκεκριμένα κείμενα, αλλά και σε πρακτικούς κανόνες για τη μετάφραση των κειμένων.
#ΔΟΜΗ_ΚΑΙ_ΤΡΟΠΟΣ_ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ
Το συγκεκριμένο Επιμορφωτικό Πρόγραμμα στηρίζεται στις διδακτικές αρχές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης καθώς και της εκπαίδευσης ενηλίκων.
Η δομή κάθε ενότητας είναι διμερής. Περιλαμβάνει
- ένα μέρος θεωρητικού χαρακτήρα
Το πρώτο τμήμα (Α) του Προγράμματος αφορά θεωρητικά αντικείμενα. Διδάσκεται με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως ασύγχρονης εκπαίδευσης με βιντεοσκοπημένες παραδόσεις μαθημάτων. Προβλέπονται 8 εισηγήσεις (αρχεία .mp4, ένα κάθε εβδομάδα), με θεματικές που αφορούν την ιστορία της ελληνικής γλώσσας και τη διαχρονία της, τα γλωσσικά χαρακτηριστικά των βιβλικών και λειτουργικών κειμένων, τη μετάφραση, την ιστορία της χειρόγραφης παράδοσης, την ειδολογική ταυτότητα των λειτουργικών κειμένων, θέματα λειτουργικά και ποιμαντικά. Η εισήγηση συνοδεύεται από διαφάνειες (αρχεία .ppt) και από σχετικά με το θέμα κείμενα προς μελέτη (αρχεία .pdf). Στο τέλος κάθε εισήγησης οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να επιλέξουν και να απαντήσουν ηλεκτρονικά σε μία από δύο ή περισσότερες ανοιχτές ερωτήσεις ανάπτυξης, σχετικές με το θέμα της εισήγησης. Η απάντηση αξιολογείται από τους διδάσκοντες.
- ένα μέρος γλωσσικής-εφαρμοσμένης γνώσης
Το δεύτερο τμήμα (Β) της γλωσσικής διδασκαλίας περιλαμβάνει δεκαέξι (16) ηλεκτρονικά μαθήματα-βήματα γλωσσικής διδασκαλίας (δύο κάθε εβδομάδα) που αφορούν τη γλωσσική προσέγγιση και ανάλυση του λειτουργικού λόγου. Βασικός στόχος είναι η κατανόηση της δομής και του περιεχομένου του λειτουργικού λόγου. Το δεύτερο τμήμα υλοποιείται μέσω της εκπαιδευτικής πλατφόρμας διαχείρισης μαθημάτων Moodle και συνιστά το εκτενέστερο και καινοτόμο στοιχείο του Προγράμματος.
Η οργάνωση της δομής του Προγράμματος βασίζεται στην εναλλαγή των εισηγήσεων, που αφορούν θεωρητικά θέματα, και των ηλεκτρονικών μαθημάτων γλωσσικής διδασκαλίας και εφαρμογής. Στην αρχή κάθε εβδομαδιαίας ενότητας αναρτάται το αναλυτικό πρόγραμμα της ύλης και των δραστηριοτήτων και γίνεται προσβάσιμο το υλικό μελέτης με σχετικές οδηγίες. Κάθε μάθημα περιλαμβάνει:
- τη διδασκαλία βασικών επιλεγμένων στοιχείων γραμματικής, συντακτικού και λεξιλογίου με απλό και συστηματικό τρόπο.
- την επίλυση ασκήσεων για την εμπέδωση της θεωρίας. Ο έλεγχος της ορθότητας των απαντήσεων γίνεται αυτοματοποιημένα, ώστε ο εκπαιδευόμενος να αυτοαξιολογείται άμεσα και να έχει τη δυνατότητα επανάληψης της προσπάθειας.
- γλωσσική ανάλυση και μεταφραστική προσέγγιση κειμένων αποκλειστικά από το χώρο της λατρείας. Το τμήμα αυτό αποσκοπεί, εκτός των άλλων, στο να καταστήσει ευκολότερη τη μάθηση, δεδομένου ότι τα κείμενα αυτά είναι συνήθως γνωστά από μνήμης. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο όγκος των πληροφοριών που καλείται να αντιμετωπίσει ο εκπαιδευόμενος.
#ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ_ΤΗΣ_ΥΛΗΣ
Η επιλογή και ο σχεδιασμός της ύλης έχουν ως στόχο την υπόδειξη μεταφραστικών οδηγιών και πρακτικών μέσα από τη διδασκαλία των παραδειγμάτων που παρατίθενται. Κάθε μάθημα γλωσσικής διδασκαλίας συνοδεύεται από το απαραίτητο λεξιλόγιο και τη γλωσσική ανάλυση και μεταφραστική απόδοση επιλεγμένων λειτουργικών κειμένων που παρουσιάζουν υψηλό βαθμό δυσκολίας.
Πιο αναλυτικά:
1η Εβδομάδα
Βιντεοσκοπημένη εισαγωγική παρουσίαση του προγράμματος από την επιστημονικά υπεύθυνη κ. Άννα Κόλτσιου-Νικήτα.
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Η γλώσσα των λειτουργικών κειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Αλφάβητο, τονισμός, μέρη του λόγου. Είδη προτάσεων, υποκείμενο.
ΙΙ. Ουσιαστικά πρώτης και δεύτερης κλίσης. Ρήμα ΕΙΜΙ. Αντωνυμία ΕΓΩ. Στίξη. Υπερβατό. Αντικείμενο. Δοτική πτώση.
2η Εβδομάδα
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Ιστορία της χειρόγραφης παράδοσης και συνέπειες στην ακεραιότητα και αυθεντικότητα των κειμένων.
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Τρίτη κλίση ουσιαστικών. Μονόπτωτα – Δίπτωτα ρήματα.
ΙΙ. Επίθετα. Ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί.
3η Εβδομάδα
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Ειδολογική ταυτότητα και ιστορία των λειτουργικών κειμένων.
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Παραθετικά – σύγκριση. Ονοματικοί ετερόπτωτοι προσδιορισμοί.
ΙΙ. Ρήματα: χρόνοι, αύξηση. Επιρρηματικοί προσδιορισμοί.
4η Εβδομάδα
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Λειτουργικά θέματα.
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Αόριστος β΄. Συντελεσμένοι χρόνοι. Εμπρόθετοι προσδιορισμοί.
ΙΙ. Παθητική φωνή. Αντωνυμίες. Παθητική σύνταξη.
5η Εβδομάδα
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Ποιμαντικά θέματα.
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Εγκλίσεις: κλίση, χρήση και σημασία των εγκλίσεων. Μόρια.
ΙΙ. Απαρέμφατο.
6η Εβδομάδα
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Η ιστορία της «χριστιανικής» μετάφρασης.
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Μετοχή.
ΙΙ. Ρήματα σε –μι. Σύνταξη απρόσωπων ρημάτων.
7η Εβδομάδα
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Μεταφραστικά ζητήματα των λειτουργικών κειμένων και η προβληματική της εισαγωγής της μετάφρασης στη θεία λατρεία.
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Τα ρήματα ΦΗΜΙ-ΟΙΔΑ. Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις.
ΙΙ. Συνηρημένα ρήματα. Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις.
8η Εβδομάδα
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Η λειτουργική παράδοση στη Δύση.
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Επανάληψη ρημάτων. Αναφορικές – πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις.
ΙΙ. Ετυμολογία. Υποθετικοί λόγοι. Ευθύς και πλάγιος λόγος.
***
Hymnologica 