#ΣΚΟΠΟΣ
Το Πρόγραμμα Υμνογραφικά Κείμενα της Μ. Εβδομάδος: Γλωσσική Προσέγγιση μελετά πρωτότυπα και διεπιστημονικά τα υμνογραφικά κείμενα της Μ. Εβδομάδος.
Σκοπός είναι η συμβολή στην αντιμετώπιση των δυσκολιών κατανόησης των κειμένων, με τη βοήθεια της γλωσσικής ανάλυσης και την παράλληλη μελέτη σχετικών γλωσσικών, μεταφραστικών, υφολογικών, γραμματολογικών, μουσικών, λειτουργικών και ποιμαντικών ζητημάτων.
Το Πρόγραμμα στοχεύει να επισημάνει τα αγιογραφικά δηλούμενα και συνδηλούμενα, την ευρείας έκτασης πρόσληψη και αξιοποίηση του πατερικού λόγου, τις δογματικές πτυχές των κειμένων της Μ. Εβδομάδος.
Αξιοποιώντας τις υπάρχουσες μεταφραστικές αποδόσεις επιχειρεί την καλλιέργεια της μεταφραστικής κριτικής και την ενίσχυση της γλωσσικής και εκφραστικής ικανότητας των επιμορφουμένων.
Τέλος, με τη βοήθεια της διεπιστημονικής προσέγγισης, επιχειρεί να καταδείξει την αξία και τη μοναδικότητα των πρωτότυπων υμνογραφικών κειμένων και να αναδείξει τον γλωσσικό θησαυρό, το μέλος αλλά και τον πλούτο των θεολογικών μηνυμάτων.
#ΔΟΜΗ_ΚΑΙ_ΤΡΟΠΟΣ_ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ
Το συγκεκριμένο επιμορφωτικό Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης προσφέρεται από το Α.Π.Θ. και στηρίζεται στις διδακτικές αρχές της εξ αποστάσεως ασύγχρονης εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης ενηλίκων. Καθοδηγεί τον εκπαιδευόμενο στη μελέτη του, επιλέγει και επεξηγεί τα δύσκολα και συχνά απαντώμενα γλωσσικά φαινόμενα και με τη βοήθεια των ασκήσεων βοηθά στην εμπέδωση της θεωρίας.
Κάθε διδακτική ενότητα καλύπτει γλωσσικά και μεταφραστικά τον υμνογραφικό κύκλο μιας ημέρας της Μ. Εβδομάδος και τη σύνδεσή του με τα πρόσωπα και τα γεγονότα της ημέρας. Εστιάζει σε επιλεγμένα γραμματικά, συντακτικά, λεξιλογικά και υφολογικά φαινόμενα και επιχειρεί να οδηγήσει τους επιμορφουμένους στην κατανόηση της γλωσσικής ταυτότητας των υμνογραφικών κειμένων και στην ανάδειξη της ποιητικής τους μοναδικότητας.
Η δομή κάθε ενότητας είναι διμερής. Περιλαμβάνει
- ένα μέρος θεωρητικού χαρακτήρα
Το πρώτο τμήμα (Α) του Προγράμματος αφορά θεωρητικά αντικείμενα. Διδάσκεται με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως ασύγχρονης εκπαίδευσης με βιντεοσκοπημένες παραδόσεις μαθημάτων. Προβλέπονται 9 εισηγήσεις (αρχεία .mp4, ένα κάθε εβδομάδα), με θεματικές που αφορούν τα γλωσσικά χαρακτηριστικά των υμνογραφικών κειμένων, τη μετάφραση, τη θεολογία, την ειδολογική ταυτότητα, το μέλος των κειμένων, τα πρόσωπα και τα γεγονότα της Μ. Εβδομάδος, καθώς και θέματα λειτουργικά και ποιμαντικά. Η εισήγηση συνοδεύεται από διαφάνειες (αρχεία .ppt) και από σχετικά με το θέμα κείμενα προς μελέτη (αρχεία .pdf). Στο τέλος της εισήγησης οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να απαντήσουν ηλεκτρονικά σε μία ερώτηση ανάπτυξης, σχετική με το θέμα της εισήγησης. Η απάντηση αξιολογείται από τους διδάσκοντες.
- ένα μέρος γλωσσικής-εφαρμοσμένης γνώσης
Το δεύτερο τμήμα (Β) της γλωσσικής διδασκαλίας περιλαμβάνει οκτώ (8) ηλεκτρονικές ενότητες-βήματα γλωσσικής διδασκαλίας, που αφορούν τη γλωσσική προσέγγιση και ανάλυση του υμνογραφικού λόγου. Η κάθε ενότητα αναφέρεται στα υμνογραφικά κείμενα μιας ημέρας-ακολουθίας της Μ. Εβδομάδος. Το δεύτερο τμήμα υλοποιείται μέσω της εκπαιδευτικής πλατφόρμας διαχείρισης μαθημάτων Moodle και συνιστά το εκτενέστερο και καινοτόμο στοιχείο του Προγράμματος.
Η οργάνωση της δομής του Προγράμματος βασίζεται στην εναλλαγή των εισηγήσεων, που αφορούν θεωρητικά θέματα, και των ηλεκτρονικών μαθημάτων γλωσσικής διδασκαλίας και εφαρμογής. Στην αρχή κάθε εβδομαδιαίας ενότητας αναρτάται το αναλυτικό πρόγραμμα της ύλης και των δραστηριοτήτων και γίνεται προσβάσιμο το υλικό μελέτης με σχετικές οδηγίες. Κάθε μάθημα περιλαμβάνει:
- τη διδασκαλία βασικών επιλεγμένων στοιχείων γραμματικής, συντακτικού και λεξιλογίου με απλό και συστηματικό τρόπο.
- την επίλυση ασκήσεων για την εμπέδωση της θεωρίας. Ο έλεγχος της ορθότητας των απαντήσεων γίνεται αυτοματοποιημένα, ώστε ο εκπαιδευόμενος να αυτοαξιολογείται άμεσα και να έχει τη δυνατότητα επανάληψης της προσπάθειας.
- γλωσσική ανάλυση και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της αντίστοιχης ημέρας. Το τμήμα αυτό είναι το εκτενέστερο και πλέον σημαντικό, δεδομένου ότι ο υμνογραφικός κύκλος της Μ. Εβδομάδος περιλαμβάνει κείμενα υψηλής ποιητικής σύνθεσης και τεχνικής, που αποτελούν έργα επώνυμων και ξεχωριστών υμνογράφων και διακρίνονται τόσο για τον εκφραστικό πλούτο όσο και για το βάθος των θεολογικών νοημάτων.
- μεταφραστικές ασκήσεις ή ασκήσεις μεταφραστικής κριτικής επί των κειμένων.
- ένα Παράρτημα, με θέματα θεολογικά, γραμματολογικά, γλωσσικά και υφολογικά που αφορούν τα συγκεκριμένα κείμενα και στοχεύουν στην ουσιαστική εμβάθυνση και κατανόησή τους.
#ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ_ΤΗΣ_ΥΛΗΣ
Υπεύθυνοι για την ανάπτυξη των γλωσσικών ενοτήτων, την επεξεργασία του γλωσσικού υλικού και τη δημιουργία των ασκήσεων είναι η επιστημονικά υπεύθυνη του προγράμματος και ο καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ. Δημήτριος Νικήτας.
Η επιλογή και ο σχεδιασμός της ύλης είναι στοχευμένοι. Οι γνώσεις που προσφέρονται δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά εργαλεία για την κατανόηση του τυπικού και λειτουργικού χαρακτήρα και ρόλου των λέξεων του κειμένου. Κάθε μάθημα γλωσσικής διδασκαλίας συνοδεύεται από το απαραίτητο λεξιλόγιο καθώς και από τη γλωσσική ανάλυση και μεταφραστική απόδοση των κειμένων, με έμφαση στα σημεία που παρουσιάζουν υψηλό βαθμό δυσκολίας.
Πιο αναλυτικά:
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ι. Βιντεοσκοπημένη σύντομη παρουσίαση του προγράμματος από την επιστημονικά υπεύθυνη καθηγήτρια Άννα Κόλτσιου – Νικήτα.
ΙΙ. ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ζητήματα μετάφρασης των υμνογραφικών κειμένων, μεθοδολογίας, τρόποι γλωσσικής προσέγγισης, θέματα τονισμού και στίξης.
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΪΩΝ ΕΣΠΕΡΑΣ
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Τα Υμνογραφικά κείμενα της Ορθοδόξου Εκκλησίας και η γλωσσική τους ταυτότητα
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Ειδικά θέματα: Μέρη του λόγου. Κλίση ουσιαστικών. Υποκείμενο. Αντικείμενο.
ΙΙ. Γλωσσική επεξεργασία και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της ακολουθίας της Εσπέρας της Κυριακής των Βαΐων.
2η ΕΝΟΤΗΤΑ: Μ. ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΣΠΕΡΑΣ
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Οι υμνογράφοι της Μ. Εβδομάδος
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Ειδικά θέματα: Κλίση επιθέτων. Επαυξημένη πρόταση. Προσδιορισμοί (ομοιόπτωτοι-ετερόπτωτοι).
ΙΙ. Γλωσσική επεξεργασία και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της ακολουθίας της Μ. Δευτέρας
3η ΕΝΟΤΗΤΑ: Μ. ΤΡΙΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Λόγος και μέλος στα υμνογραφικά κείμενα της Μ. Εβδομάδος
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
Ι. Ειδικά θέματα: Ρήματα: Χρόνοι, εγκλίσεις. Χρήση εγκλίσεων.
ΙΙ. Γλωσσική επεξεργασία και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της Μ. Τρίτης
4η ΕΝΟΤΗΤΑ: Μ. ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Αγιολογικοί σταθμοί στην Υμνογραφία της Μ. Εβδομάδος
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Ειδικά θέματα: Ρήματα: Αόριστος β’- Παθητική φωνή. Δευτερεύουσες προτάσεις.
ΙΙ. Γλωσσική επεξεργασία και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της Μ. Τετάρτης
5η ΕΝΟΤΗΤΑ: Μ. ΠΕΜΠΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Λειτουργική τάξη της Μ. Εβδομάδος
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Ειδικά θέματα: Δοτική – κλητική πτώση. Αντωνυμίες.
ΙΙ. Γλωσσική επεξεργασία και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της Μ. Πέμπτης
6η ΕΝΟΤΗΤΑ: Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΡΩΙΑΣ
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Θεολογία των ύμνων της Μ. Εβδομάδος
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Ειδικά θέματα: Μετοχή.
ΙΙ. Γλωσσική επεξεργασία και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της Μ. Παρασκευής (Ώρες-Αποκαθήλωση)
7η ΕΝΟΤΗΤΑ: Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΣΠΕΡΑΣ
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Λειτουργικά «δρώμενα» της Μ. Εβδομάδος
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Ειδικά θέματα: Απαρέμφατο.
ΙΙ. Γλωσσική επεξεργασία και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της Μ. Παρασκευής (Εσπέρας)
8η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΑΣΧΑ
Α) ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Το πάθος και η Ανάσταση στα κείμενα των ευαγγελιστών και στα απόκρυφα ευαγγέλια
Β) ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ:
Ι. Ειδικά θέματα: Συνηρημένα ρήματα – ρήματα εις -μι. Επιρρηματικοί και εμπρόθετοι προσδιορισμοί.
ΙΙ. Γλωσσική επεξεργασία και μεταφραστική προσέγγιση των υμνογραφικών κειμένων της Κυριακής του Πάσχα
***
Hymnologica 